Ευριπίδη, Ελένη (412 π.Χ.)
ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ Α΄
2η Σκηνή (495-541): Μενέλαος - Γερόντισσα
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
- Ο Μενέλαος και η αφιλόξενη Γερόντισσα
§ Τι ζητάει ο Μενέλαος και πώς του συμπεριφέρεται η Γερόντισσα;
§ Τι πληροφορείται ο Μενέλαος από τη Γερόντισσα;
§ Γιατί η Γερόντισσα διώχνει τον Μενέλαο;
Ι. ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
· Έντονη εξωτερική δράση (κινήσεις, χειρονομίες) – στοιχεία όψης
- ο Μ. και η Γ. έρχονται σχεδόν στα χέρια (σκηνοθετικές πληροφορίες)
· Σκηνοθετικοί και σκηνογραφικοί δείκτες (στοιχεία όψης)
- Τα στοιχεία έντονης εξωτερικής δράσης που δηλώνονται μέσα στο κείμενο συνιστούν σκηνοθετικές οδηγίες, δηλαδή πώς συμπεριφέρονται οι ήρωες πάνω στη σκηνή: πχ «Μη σπρώχνεις ντε, το χέρι μου μη σφίγγεις»)
· Στιχομυθία Μενέλαου – Γερόντισσας (διάλογος ανά στίχο)
-
έντονη σύγκρουση – ψυχολογική ένταση
· Δραματικός ρόλος της σκηνής (στοιχείο προώθησης του μύθου)
- Η Γερόντισσα δίνει σημαντικές πληροφορίες στον Μ που προωθούν τον μύθο: Του λέει ότι η Ελένη βρίσκεται στην Αίγυπτο.
· Η επιλογή της Γερόντισσας (μιας γυναίκας, γριάς, υπηρέτριας, και όχι ενός άνδρα)
- Οι γυναίκες είναι πιο ευαίσθητες αλλά και πιο δειλές
-
Ο Μ. συγκρούεται με μια γριά γυναίκα, πράγμα που
δείχνει την αθλιότητά του
- Δημιουργεί πιο κωμικά αποτελέσματα επί σκηνής
· Τραγική ειρωνεία
-
Ο Μενέλαος αγνοεί πως η πραγματική Ελένη
βρίσκεται στην Αίγυπτο. «Είν’ η Ελένη εδώ, του Δία η κόρη;» (στ. 528) «Την
έκλεψαν απ’ τη σπηλιά μου;» (στ. 532)
· Αντιθέσεις
-
Η στάση της Γερόντισσας απέναντι στον Μ στην αρχή / και
στο τέλος
-
Η καταγωγή, θέση του Μ (μεγαλείο, νίκη στη μάχη) / σε
σχέση με την τωρινή του κατάσταση (αθλιότητα)
· Τραγικά ή κωμικά στοιχεία
-
Η απόκρουση του Μενέλαου (ήρωας, βασιλιάς,
νικητής) από τη Γερόντισσα (γριά, γυναίκα) αποτελεί κωμικό στοιχείο για
ορισμένους μελετητές
ΙΙ. ΙΔΕΕΣ
· Η αντίθεση φαίνεσθαι / είναι
-
Η αντίθεση που διαπνέει ολόκληρο το έργο υπάρχει
και στη στάση της Γερόντισσας. Φαινομενικά και εκ πρώτης όψεως η στάση
της είναι σκληρή απέναντι στον Μενέλαο, αλλά στην πραγματικότητα αυτή η
σκληρότητα κρύβει πραγματικό ενδιαφέρον και φροντίδα.
-
Επιπλέον υπάρχει στην εμφάνιση του Μενέλαου (βλ.
προηγούμενη ενότητα).
ΙΙΙ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ
· Το ήθος της Γερόντισσας
Η στάση της Γερόντισσας διαφοροποιείται απέναντι στο Μ. στην αρχή και στο τέλος της σκηνής
- Η αρχική σκληρή συμπεριφορά (τον διώχνει) αποδεικνύεται στη συνέχεια ότι δεν είναι παρά έκφραση συμπάθειας-ενδιαφέροντος-φροντίδας της Γ. για τους Έλληνες. Þ Έτσι η αρχική της στάση είναι απόλυτα δικαιολογημένη.
Επιπλέον, θα κρατήσει μυστική την παρουσία του Μ. στην Αίγυπτο.
Ανάλογη ήταν η στάση της Ελένης απέναντι στον Τεύκρο.
Η θανάτωση των Ελλήνων δείχνει
όχι τόσο τον απολίτιστο χαρακτήρα των Αιγυπτίων, όσο την αγάπη του
Θεοκλύμενου για την Ελένη και το φόβο του να μην την κλέψουν οι Έλληνες.
· Το ήθος του Μενέλαου
-
Ο ήρωας και νικητής του πολέμου που καυχιόταν στην
προηγούμενη σκηνή, ‘διώχνιεται’, ‘νικιέται’ από μια γριά γερόντισσα.
-
Αυτό συνιστά ειρωνεία αλλά και κωμικό
στοιχείο
-
Ο Ευριπίδης
συνηθίζει να κατεβάζει από το βάθρο τους ήρωες (όπου τους είχε τοποθετήσει το έπος) και να τους παρουσιάζει με εντελώς ρεαλιστικό τρόπο, σαν καθημερινούς
ανθρώπους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου