Πέμπτη 25 Απριλίου 2013

Ευριπίδη, Ελένη (412 π.Χ.) ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ Α΄ 2η Σκηνή (495-541): Μενέλαος - Γερόντισσα



Ευριπίδη, Ελένη (412 π.Χ.)

ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ Α΄

2η Σκηνή (495-541): Μενέλαος - Γερόντισσα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΝΟΤΗΤΑΣ


-        Ο Μενέλαος και η αφιλόξενη Γερόντισσα

§       Τι ζητάει ο Μενέλαος και πώς του συμπεριφέρεται η Γερόντισσα;

§        Τι πληροφορείται ο Μενέλαος από τη Γερόντισσα;

§       Γιατί η Γερόντισσα διώχνει τον Μενέλαο;


Ι. ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

·       Έντονη εξωτερική δράση (κινήσεις, χειρονομίες) – στοιχεία όψης

-        ο Μ. και η Γ. έρχονται σχεδόν στα χέρια (σκηνοθετικές πληροφορίες)

·       Σκηνοθετικοί και σκηνογραφικοί δείκτες (στοιχεία όψης)

-        Τα στοιχεία έντονης εξωτερικής δράσης που δηλώνονται μέσα στο κείμενο συνιστούν σκηνοθετικές οδηγίες, δηλαδή πώς συμπεριφέρονται οι ήρωες πάνω στη σκηνή: πχ «Μη σπρώχνεις ντε, το χέρι μου μη σφίγγεις»)

·       Στιχομυθία Μενέλαου – Γερόντισσας (διάλογος ανά στίχο)

-        έντονη σύγκρουση – ψυχολογική ένταση

·       Δραματικός ρόλος της σκηνής (στοιχείο προώθησης του μύθου)

-        Η Γερόντισσα δίνει σημαντικές πληροφορίες στον Μ που προωθούν τον μύθο: Του λέει ότι η Ελένη βρίσκεται στην Αίγυπτο.

·       Η επιλογή της Γερόντισσας (μιας γυναίκας, γριάς, υπηρέτριας, και όχι ενός άνδρα)

-        Οι γυναίκες είναι πιο ευαίσθητες αλλά και πιο δειλές

-        Ο Μ. συγκρούεται με μια γριά γυναίκα, πράγμα που δείχνει την αθλιότητά του

-        Δημιουργεί πιο κωμικά αποτελέσματα επί σκηνής 

·       Τραγική ειρωνεία

-        Ο Μενέλαος αγνοεί πως η πραγματική Ελένη βρίσκεται στην Αίγυπτο. «Είν’ η Ελένη εδώ, του Δία η κόρη;» (στ. 528) «Την έκλεψαν απ’ τη σπηλιά μου;» (στ. 532)

·       Αντιθέσεις

-        Η στάση της Γερόντισσας απέναντι στον Μ στην αρχή / και στο τέλος
-        Η καταγωγή, θέση του Μ (μεγαλείο, νίκη στη μάχη) / σε σχέση με την τωρινή του κατάσταση (αθλιότητα)

·       Τραγικά ή κωμικά στοιχεία

-        Η απόκρουση του Μενέλαου (ήρωας, βασιλιάς, νικητής) από τη Γερόντισσα (γριά, γυναίκα) αποτελεί κωμικό στοιχείο για ορισμένους μελετητές

 

ΙΙ. ΙΔΕΕΣ

·       Η αντίθεση φαίνεσθαι / είναι

-        Η αντίθεση που διαπνέει ολόκληρο το έργο υπάρχει και στη στάση της Γερόντισσας. Φαινομενικά και εκ πρώτης όψεως η στάση της είναι σκληρή απέναντι στον Μενέλαο, αλλά στην πραγματικότητα αυτή η σκληρότητα κρύβει πραγματικό ενδιαφέρον και φροντίδα.
-        Επιπλέον υπάρχει στην εμφάνιση του Μενέλαου (βλ. προηγούμενη ενότητα).

ΙΙΙ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ

·       Το ήθος της Γερόντισσας

Η στάση της Γερόντισσας διαφοροποιείται απέναντι στο Μ. στην αρχή και στο τέλος της σκηνής

-        Η αρχική σκληρή συμπεριφορά (τον διώχνει) αποδεικνύεται στη συνέχεια ότι δεν είναι παρά έκφραση συμπάθειας-ενδιαφέροντος-φροντίδας της Γ. για τους Έλληνες.  Þ Έτσι η αρχική της στάση είναι απόλυτα δικαιολογημένη.

               Επιπλέον, θα κρατήσει μυστική την παρουσία του Μ. στην Αίγυπτο.


Ανάλογη ήταν η στάση της Ελένης απέναντι στον Τεύκρο.

Η θανάτωση των Ελλήνων δείχνει όχι τόσο τον απολίτιστο χαρακτήρα των Αιγυπτίων, όσο την αγάπη του Θεοκλύμενου για την Ελένη και το φόβο του να μην την κλέψουν  οι Έλληνες.

·       Το ήθος του Μενέλαου

-        Ο ήρωας και νικητής του πολέμου που καυχιόταν στην προηγούμενη σκηνή, ‘διώχνιεται’, ‘νικιέται’ από μια γριά γερόντισσα.
-        Αυτό συνιστά ειρωνεία αλλά και κωμικό στοιχείο
-        Ο Ευριπίδης συνηθίζει να κατεβάζει από το βάθρο τους ήρωες (όπου τους είχε τοποθετήσει το έπος) και να τους παρουσιάζει με εντελώς ρεαλιστικό τρόπο, σαν καθημερινούς ανθρώπους.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου