Δευτέρα 31 Μαρτίου 2014

ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ..ΟΙΝΕΙΡΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΤΟΥ ΝΙΑΓΑΡΑ..






Καλλιπάτειρα... Μια ακόμα φιλολογική ανατομία.

Δύσκολο, όποιοι έχετε περάσει από τη Β' Γυμνασίου να μην έχετε κάνει το κείμενο στην Ενότητα 9 των Αρχαίων Ελληνικών όπου περιγράφεται από τον Παυσανία η ιστορία της Καλλιπάτειρας. Δυσκολότερο, στη Ρόδο που βρισκόμαστε, να μην έχετε έλθει στην οποιαδήποτε επαφή με το αναλόγου περιεχομένου σονέτο του Λορέντζου Μαβίλη αλλά... για το τυπικόν του πράγματος, ακολουθεί η παράθεση του ποιήματος:


                                                   «Αρχόντισσα Ροδίτισσα, πώς μπήκες;                                                                                           Γυναίκες διώχνει μια συνήθεια αρχαία                                      
   εδώθε». – «Έχω ένα ανίψι, τον Ευκλέα,
       τρία αδέρφια, γιο, πατέρα Ολυμπιονίκες•  
 
να με αφήσετε πρέπει, Ελλανοδίκες,
και εγώ να καμαρώσω μέσ' στα ωραία
κορμιά, που για το αγρίλι του Ηρακλέα
παλεύουν, θιαμαστές ψυχές αντρίκειες.

Με τες άλλες γυναίκες δεν είμαι όμοια•
στον αιώνα το σόι μου θα φαντάζει
με της αντρειάς τα αμάραντα προνόμια.

Με μάλαμα γραμμένος το δοξάζει
σε αστραφτερό κατεβατό μαρμάρου
ύμνος χρυσός του αθάνατου Πινδάρου»


Και για το ακόμα πιο τυπικόν του πράγματος, ακολουθεί ενδελεχής ανάλυση του ποιητικού κειμένου αρχής γενομένης από τα βιοεργογραφικά του ποιητή. Παρακάτω, θα βρείτε συγκεντωμένα υπο μορφήν σημειώσεων στοιχεία για την νοηματική, την ερμηνευτική και την αισθητική προσέγγιση του σονέτου.

                            ΒΙΟΕΡΓΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

 Ο Λορέντζος Μαβίλης γεννήθηκε το 1860 στην Ιθάκη αλλά πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Κέρκυρα  όπου και συνδέθηκε με φιλία με τον μαθητή του Διονυσίου Σολωμού, Ιάκωβο Πολυλά. Σπούδασε φιλολογία, γλωσσολογία και φιλοσοφία στη Γερμανία και συμμετείχε στον επαναστατικό αγώνα της Κρήτης και της Ηπείρου, κατά τον οποίο και τραυματίστηκε. Έτσι, επέστρεψε στην Κέρκυρα, όπου ασχολήθηκε εντονότερα με την ποίηση κι έγραψε τα καλύτερα σονέτα του. Ασχολήθηκε, επίσης, με την πολιτική και εξελέγη Βουλευτής το 1910. Η πατριωτική δράση του συνεχίστηκε στους Βαλκανικούς Πολέμους στους οποίους έλαβε εθελοντικά μέρος. Σκοτώθηκε στο μέτωπο της Ηπείρου το 1912.  
 Ο Μαβίλης αποτελεί τον νεότερο και τελευταίο εκπρόσωπο της Επτανησιακής Σχολής, δηλαδή του ποιητικού ρεύματος το οποίο επηρέασε βαθύτατα ο Σολωμός όσον αφορά τη γλώσσα και το ύφος της σύνθεσης. Στα ποιήματα του Μ., ωστόσο, διακρίνουμε και την επίδραση του Παρνασσισμού (: επιμονή στη μορφική τελειότητα του στίχου, έμπνευση του θέματος από την αρχαιότητα). Τα θεματικά του κέντρα είναι η φύση, ο έρωτας κι η πατρίδα. Έγραψε, κυρίως, σονέτα (= ποίημα με 14 στίχους και συγκεκριμένους κανόνες σύνθεσης). Εκτός από την ποίηση, το έργο του Μ. περιλαμβάνει άρθρα, κριτικά δοκίμια και μεταφράσεις.

ΠΡΟΧΩΡΩΝΤΑΣ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ


Το ποίημα γράφτηκε το 1895 (με αφορμή την επικείμενη, το 1896, αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα), αλλά δημοσιεύτηκε το 1899 στο περιοδικό Τέχνη.  

Αφορμή για τη σύνθεση του ποιήματος είναι ένα ιστορικό περιστατικό της αρχαιότητας: η παρακολούθηση των Ολυμπιακών από την Καλλιπάτειρα, κόρη του Διαγόρα. Παρόλο που οι γυναίκες δεν επιτρέπονταν στο κοινό των γυμνικών αγώνων, η Καλλιπάτειρα σπάει αυτό το κατεστημένο, διότι ήθελε να δει από κοντά τον γιο της, Πεισίροδο, να διαγωνίζεται στην πυγμαχία.





 ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΘΕΜΑ: η προσπάθεια της Καλλιπάτειρας να πείσει τους Ελλανοδίκες να την αφήσουν να παρακολουθήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
ΔΟΜΗ:  Α’ Ενότητα: στ. 1-3: Η απαγόρευση των Ελλανοδίκων
               Β’ Ενότητα: στ. 4-14: Η απάντηση της Καλλιπάτειρας



ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Το ποίημα ακολουθεί το ρεύμα του παρνασσισμού (: ιδιαίτερη φροντίδα για την τελειότητα της μορφής, θέμα εμπνευσμένο από την αρχαιότητα)

Ανάπτυξη του θέματος με διαλογικό τρόπο:                                                                                                       Οι Ελλανοδίκες εκπλήσσονται με την παρουσία μιας γυναίκας στο κοινό των Ολυμπιακών Αγώνων: αν κι η προσφώνησή τους προς την Καλλιπάτειρα (στ. 1 Αρχόντισσα) αποκαλύπτει τον σεβασμό που τρέφουν στο πρόσωπό της, ωστόσο της τονίζουν ότι πρέπει να φύγει. 
 Το πρόσωπο που μιλά αλλάζει στο μέσον του 3ου  στίχου και, από τους Ελλανοδίκες, περνάμε στην απόκριση της Καλλιπάτειρας:   
  • απαρίθμηση των ολυμπιονικών της οικογένειάς της [κλιμάκωση: ξεκινά από τους συγγενείς δευτέρου βαθμού και φτάνει στους συγγενείς πρώτου βαθμού],
  • αίτημα να παρακολουθήσει τους Αγώνες 
  •  διαπίστωση ότι δεν είναι σαν τις υπόλοιπες γυναίκες + αιτιολόγηση (: καταγωγή από ξεχωριστό γένος) 
  •  απόδειξη της δόξας της γενιάς της είναι ότι ακόμα κι ο Πίνδαρος κατέγραψε τα κατορθώματα των συγγενών της   
                          =>  ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ

Χαρακτηρισμός της Καλλιπάτειρας: δυναμική και θαρραλέα προσωπικότητα που τολμά να προκαλέσει τις συνήθειες του καιρού της, πειστική στα επιχειρήματά της, εξαιρετικά υπερήφανη για την ένδοξη γενιά της

Βασικές ιδέες του ποιήματος:
  •  Λίγο πριν τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες (1896), ο Μαβίλης εμπνέεται από ένα περιστατικό των αρχαίων που αποδεικνύει την ανώτερη αξία των Ολυμπιακών η οποία δίνει άφθαρτη τιμή στον ολυμπιονίκη και την οικογένειά του. Η αξία αυτή αποδεικνύεται από τη λαχτάρα της Καλλιπάτειρας να βρεθεί ανάμεσα στο κοινό αλλά και της εξαίρεσης που  απαιτεί και της  γίνεται, εξαιτίας των αθλητικών επιτευγμάτων της οικογένειας της.
  •  Ιδανικά αρχαίων αγώνων: ανιδιοτέλεια (: οι αθλητές αγωνίζονταν για ένα στεφάνι και για την υστεροφημία), ισόρροπη ανάπτυξη σώματος και πνεύματος. Αντίθετα, σήμερα, παρατηρούμε πτώση του πνεύματος του ολυμπισμού.
  •  Σημασία της Τέχνης: έχει την ικανότητα να χαρίζει την αθανασία.
  •  Κοινωνική θέση γυναίκας: υποβιβασμένη στην αρχαιότητα αφού δεν της επιτρεπόταν καν να παρακολουθήσει τους Ολυμπιακούς. Αντίθετα, σήμερα, έχει το δικαίωμα όχι απλώς να δει αλλά και να συμμετάσχει στους αγώνες.

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΓΛΩΣΣΑ: δημοτική πλούσια σε έκφραση π.χ. χρήση πολλών επιθέτων, με κάποιες ποιητικές εκφράσεις (στ. 8 θιαμαστές)
ΜΕΤΡΟ: ιαμβικός ενδεκασύλλαβος στίχος
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ: δραματοποιημένος διάλογος (οι ήρωες διαλέγονται άμεσα σε πρώτο πρόσωπο χωρίς την παρέμβαση κάποιου αφηγητή)
ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ: εικόνες π.χ. στ. 7-8,  μεταφορές π.χ. στ. 14,  παρηχήσεις του ρ, του λ και του ν,  σχήμα υπαλλαγής (στ. 13),  σχήμα υπερβατό (στ.11)
ΥΦΟΣ: Πυκνό, ζωηρό, παραστατικό.
*** Το ποίημα ακολουθεί πλήρως τους κανόνες σύνθεσης ενός σονέτου [Μορφή: 2 τετράστιχες + 2 τρίστιχες στροφές με ομοιοκαταληξία: ΑΒΒΑ ΑΒΒΑ ΓΔΓ ΔΕΕ και στίχο ιαμβικό εντεκασύλλαβο, Περιεχόμενο: το θέμα του σονέτου αναπτύσσεται στα δύο τετράστιχα, ενώ στα τρίστιχα επαναλαμβάνεται ως συμπέρασμα που οδηγεί σε δραματική κορύφωση και τον ένατο στίχο να λειτουργεί ως σύνδεσμος μεταξύ πρώτου και δεύτερου μέρους].











































Γραμματική

Δευτερόκλιτα επίθετα


Τα δευτερόκλιτα επίθετα χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες:
  • Τριγενή και τρικατάληκτα, π.χ. σοφς, σοφ, τ σοφόν, δίκαιος, δικαία, τ δίκαιον
  • Τριγενή και δικατάληκτα, π.χ, , φθονος, τ φθονον
  • Τριγενή και τρικατάληκτα, π.χ. χρυσος, χρυσ, τ χρυσον
  • Τριγενή και δικατάληκτα, π.χ. , ενους, τ ενουν
  1. Αττικόκλιτα, π.χ. , λεως, τ λεων
  
Απορία: Αν τα ασυναίρετα επίθετα χωρίζονται σε:
  • Τριγενή και τρικατάληκτα, π.χ. σοφς, σοφ, τ σοφόν, δίκαιος, 
    δικαία, τ δίκαιον
  • Τριγενή και δικατάληκτα, π.χ. , φθονος, τ φθονον
πώς θα ξέρουμε ποια είναι τρικατάληκτα και ποια είναι δικατάληκτα;

Η γραμματική λέει ότι είναι δικατάληκτα:
α) τα περισσότερα από τα σύνθετα, π.χ.
, -γονος, τ -γονον
, ν-δοξος, τ ν-δοξον
, ξιό-μαχος, τ ξιό-μαχον

  • Βεβαίως, υπάρχουν και επίθετα σύνθετα τα οποία παρόλο που είναι 
    σύνθετα είναι τρικατάληκτα, π.χ. ντάξιος,   νταξία, τ ντάξιον, 
    ή τα επίθετα σε –ικός, π.χ. ξεταστικός, ξεταστική, τ ξεταστικόν.

β) τα απλά επίθετα: αθριοςαφνίδιοςβάναυσοςβάρβαροςβάσκανος
βέβηλοςγαμήλιοςδόκιμος,ωλος (=παλιός), μεροςρεμοςσυχος
κίβδηλοςλάβροςλάλοςχέρσοςτιθασός (=ήμερος), π.χ. , αφνίδιος, τ αιφνίδιον.

γ) μερικά επίθετα σε -ος που χρησιμοποιούνται στο αρσενικό και το θηλυκό και ως ουσιαστικά, π.χ.
, γωγός, τ γωγν
, βοηθός, τ βοηθν  
, τιμωρός, τ τιμωρν
, τύραννος, τ τύραννον.

δ) μερικά απλά που λήγουν σε:
ειος, π.χ. , βόρειος τ βόρειον
-ιος π.χ. , γαμήλιος, τ γαμήλιον
-ιμος , δόκιμος, τ δόκιμον

Για να το κάνουμε ακόμη πιο πολύπλοκο, υπάρχουν και επίθετα, απλά ή σύνθετα, που είναι συγχρόνως τρικατάληκτα και δικατάληκτα, π.χ.
 
Δικατάληκτο


Τρικατάληκτο
, βέβαιος τό βέβαιον
ή
βέβαιος, βεβαία, τό βέβαιον
, ρημος, τό ρημον
ή
ρημος, ρήμη, τό ρημον
, ναίτιος, τό ναίτιον
ή
ναίτιος, ναιτία, τό ναίτιον
, νάξιος, τό νάξιον
ή
νάξιος, ναξία, τό νάξιον


 

καταλήξεις των δευτερόκλιτων επιθέτων
Ενικός
Αρσενικά
Θηλυκά
Ουδέτερα
ον.
γεν.
δοτ.
αιτ.
κλ.
-ος
-ου
-
-ον
-ε
-η
-ης
-
-ην
-η
-α
-ας
-
-αν
-α
-ον
-ου
-
-ον
-ον
Πληθυντικός

ον.
γεν.
δοτ.
αιτ.
κλ.
-οι
-ων
-οις
-ους
-οι
-αι
-ν
-αις
-ας
-αι
-α
-ων
-οις
-α
-α

Ασυναίρετα δευτερόκλιτα επίθετα 
Τριγενή και τρικατάληκτα

Παρατήρηση:
Τα δευτερόκλιτα επίθετα, που είναι τριγενή και τρικατάληκτα είναι λίγο ιδιόμορφα στο σχηματισμό των τριών γενών· πρόσεξε λίγο τα παρακάτω παραδείγματα:


αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
α' ομάδα
σοφς σοφ σοφν
γαθς γαθ γαθν
θετικς θετικ θετικν
β' ομάδα
δίκαιος δικαία δίκαιον
στερες στερε στερεόν
νέος νέα νέον

Όπως παρατηρείς,
τα αρσενικά και των δύο ομάδων έχουν κατάληξη -ος·
τα ουδέτερα και των δύο ομάδων έχουν κατάληξη -ον·
τα θηλυκά όμως έχουν δύο καταλήξεις· άλλοτε  κι άλλοτε 

Ο λόγος αυτής της διαφοράς βρίσκεται στο αρσενικό!

  • Όταν πριν από την κατάληξη -ος του αρσενικού υπάρχει σύμφωνο εκτός από , τότε το θηλυκό σχηματίζεται με κατάληξη -η.
  • Όταν πριν από την κατάληξη -ος του αρσενικού υπάρχει φωνήεν ή , τότε το θηλυκό σχηματίζεται με κατάληξη .
Εξαίρεση αποτελεί το επίθετο γδοος,  γδόη κι όχι η γδόα.
Είναι απαραίτητη μια άσκηση: 1η άσκηση

  
Ασυναίρετα τριγενή και τρικατάληκτα

το
τ
τν
σοφ-ς
σοφ-ο
σοφ-
σοφ-ν
σοφ-
δίκαι-ος
δικαί-ου
δικαί-
δίκαι-ον
δίκαι-ε
 












ο
τν
τος
τος
σοφ-ο
σοφ-ν
σοφ-ος
σοφ-ος
σοφ-ο
δίκαι-οι
δικαί-ων
δικαί-οις
δικαί-ους
δίκαι-οι
 












  • τς
    τ
    τν
    σοφ-
    σοφ-ς
    σοφ-
    σοφ-ν
    σοφ-
    δικαί-α
    δικαί-ας
    δικαί-
    δικαί-αν
    δικαί-α
  • α
    τν
    τας
    τς
    σοφ-α
    σοφ-ν
    σοφ-ας
    σοφ-ς
    σοφ-α
    δίκαι-αι
    δικαί-ων
    δικαί-αις
    δικαί-ας
    δίκαι-αι
  • τ
    το
    τ
    τ
    σοφ-ν
    σοφ-ο
    σοφ-
    σοφ-ν
    σοφ-ν
    δίκαι-ον
    δικαί-ου
    δικαί-
    δίκαι-ον
    δίκαι-ον
  • τ
    τν
    τος
    τ
    σοφ-
    σοφ-ν
    σοφ-ος
    σοφ-
    σοφ-
    δίκαι-α
    δικαί-ων
    δικαί-οις
    δίκαι-α
    δίκαι-α

  • Το θηλυκό σε 
    , γιατί πριν την κατάληξη -ος του αρσενικού υπάρχει 
    σύμφωνο εκτός από .
  • Το θηλυκό σε -α, γιατί πριν από την κατάληξη -ος του αρσενικού 
    υπάρχε ιφωνήεν ή .

Σχηματίζονται και κλίνονται σαν το σοφός:
θερμός, θερμή, τ θερμν  //  πρτος, πρώτη, τ πρτον // λίθινος, λιθίνη, το λίθινον.*

Σχηματίζονται και κλίνονται σαν το δίκαιος:
δεξιός, δεξιά, τ δεξιν //  νέος, νέα, τ νέον //  βέβαιος, βεβαία, τ βέβαιον*

* Όταν το αρσενικό τονίζεται στην ΠΠΛ, το θηλυκό τονίζεται στην ΠΛ
Αν θες να μάθεις το γιατί, διάβασε τα παρακάτω.
Ήρθε η ώρα για τη 2η άσκηση

Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι ο τονισμός του θηλυκού, όταν το αρσενικό τονίζεται στην ΠΠΛ.
Ας πάρουμε το επίθετο  γιος. Σύμφωνα με όσα είπαμε παραπάνω, αφού πριν από το -ος της κατάληξης υπάρχει φωνήεν, το θηλυκό θα τελειώνει σε -α, άρα θα γίνει για.
Πού θα τονίσουμε όμως ; Θα πούμε  για ή  γία;

Γι' αυτό υπάρχουν οι παρακάτω κανόνες που θα μας βοηθήσουν.
1. Το -α της κατάληξης είναι μακρό, αυτό σημαίνει ότι στα αρχαία προφερόταν ως δύο συλλαβές: α-γι-α-α.
2. Οι αρχαίοι (όπως κι εμείς οι νέοι), δεν μπορούσαν να τονίσουν πέρα από την ΠΠΛ, (πέρα από την τρίτη από το τέλος συλλαβή),
άρα
δε θα μπορούσαν να πουν ά-γι-α-α. (Προσπάθησε να το προφέρεις δυνατά ως μια λέξη, και θα δεις ότι δε λέγεται. Αν δεν το καταλαβαίνεις, πώς θα σου φαινόταν αν τονίζαμε εμείς τη λέξη ανωμαλος έτσι: άνωμαλος!

Άρα, όταν ένα θηλυκό επίθετο τελειώνει σε -α, τότε, για λόγους τονισμού, θα τονίζεται μέχρι την ΠΛ. Έτσι και: 
το θηλυκό του γιος δεν είναι για αλλά γία,
το θηλυκό του δίκαιος δεν είναι δίκαια αλλά δικαία
το θηλυκό του πλούσιος δεν είναι πλούσια αλλά πλουσία
το θηλυκό του πιτήδειος δεν είναι επιτήδεια αλλά επιτηδεία

Αφού ξέρουμε πώς τονίζεται η ονομαστική του ενικού, ξέρουμε να τονίσουμε και τις υπόλοιπες πτώσεις του ενικού. Τα μάθαμε στην κλίση των ουσιαστικών. δες εδώ

  • Για τον πληθυντικό τώρα. Η ονομαστική, άρα και η κλητική (αφού είναι ίδιες) και η γενική, τονίζονται όπου και όπως τονίζονται οι ίδιες πτώσεις στο αρσενικό, π.χ.

αρσενικό
θηλυκό
ονομ. - κλ. γενική ονομ. - κλ. γενική
γιοι γίων γιαι γίων
γενναοι γενναίων γεννααι γενναίων
φαιδρο φαιδρν φαιδρα φαιδρν



Ασυναίρετα διγενή και τρικατάληκτα
το
τ
τν
τς
τ
τν
φθον-ος
φθόν-ου
φθόν-
φθον-ον
φθον-ε
τιμωρ-ς
τιμωρ-ο
τιμωρ-
τιμωρ-ν
τιμωρ-
τ
το
τ
τ
φθον-ον
φθόν-ου
φθόν-
φθον-ον
φθον-ον
τιμωρ-ν
τιμωρ-ο
τιμωρ-
τιμωρ-ν
τιμωρ-ν
ο
τν
τος
τος
α
τν
τας
τς
φθον-οι
φθόν-ων
φθόν-οις
φθόν-ους
φθον-οι
τιμωρ-ο
τιμωρ-ν
τιμωρ-ος
τιμωρ-ος
τιμωρ-ο
τ
τν
τος
τ
φθον-α
φθόν-ων
φθόν-οις
φθον-α
φθον-α
τιμωρ-
τιμωρ-ν
τιμωρ-ος
τιμωρ-
τιμωρ-

Ήρθε η ώρα για δύο ασκήσεις: 3η άσκηση,  4η άσκηση

Συνηρημένα δευτερόκλιτα επίθετα
Τα συνηρημένα δευτερόκλιτα επίθετα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
  1. τριγενή και τρικατάληκτα, π.χ. χρυσος, χρυσ, τ χρυσον
  2. τριγενή και δικατάληκτα, π.χ. , ενους, τ ενουν.
Σχηματίζονται όπως και τα συνηρημένα ουσιαστικά της β' κλίσης. Δεν έχουν κλητική!

Συνηρημένα τριγενή και τρικατάληκτα  

το
τ
τν
χρυσ-ος
χρυσ-ο
χρυσ-
χρυσ-ον
 
τς
τ
τν
χρυσ-
χρυσ-ς
χρυσ-
χρυσ-ν
τ
το
τ
τ
χρυσ-ον
χρυσ-ο
χρυσ-
χρυσ-ον
ο
τν
τος
τος
χρυσ-ο
χρυσ-ν
χρυσ-ος
χρυσ-ος
 
α
τν
τας
τς
χρυσ-α
χρυσ-ν
χρυσ-ας
χρυσ-ς
τ
τν
τος
τ
χρυσ-
χρυσ-ν
χρυσ-ος
χρυσ-













Συνηρημένα διγενή και τρικατάληκτα
το
τ
τν
 
τς
τ
τν
εν-ους
εν-ου
εν-
εν-ουν
τ
το
τ
τ
εν-ουν
εν-ου
εν-
εν-ουν
ο
τν
τος
τος
 
α
τν
τας
τς
εν-οι*
εν-ων
εν-οις
εν-ους
τ
τν
τος
τ
εν-οα**
εν-ων
εν-οις
εν-οα
Προσοχή: Τονίζονται σ' όλες τις πτώσεις και στα τρία γένη στη λήγουσα και παίρνουν περισπωμένη.
* Η κατάληξη -οι 
στην ονομαστική 
πληθυντικού είναι 
βραχύχρονη, 
παρόλο που 
προέρχεται από 
συναίρεση.
 ** Στο τέλος του 
πληθυντικού των 
ουδετέρων το -οα 
μένει ασυναίρετο 
και έχουν κατάληξη 
-οα.
 Τονίζονται παντού 
στην παραλήγουσα.

το
τ
τν
τς
τ
τν
λε-ως
λε-ω
λε-
λε-ων
λε-ως
τ
το
τ
τ
λε-ων
λε-ω
λε-
λε-ων
λε-ων
ο
τν
τος
τος
α
τν
τας
τς
λε-
λε-ων
λε-ς
λε-ως
λε-
τ
τν
τος
τ
λε-α*
λε-ων
λε-ς
λε-α*
λε-α*

Όλα τα αττικόκλιτα είναι δικατάληκτα εκτός από το επίθετο πλέως,   πλέα, τ πλέων· τα σύνθετά του όμως σχηματίζονται με δύο καταλήξεις, π.χ. , μπλεως, τ μπλεον
 * Στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική του πληθυντικού του ουδετέρου, έχουν κατάληξη -α, σύμφωνα με τα ουδέτερα της κοινής β'  κλίσης




Δεικτικές αντωνυμίες
Δεικτικές λέγονται οι αντωνυμίες που φανερώνουν δείξιμο (αισθητό ή νοητό).
Δεικτικές αντωνυμίες είναι οι εξής:
οὗτος, αὕτη, τοῦτο
ἐκεῖνος, ἐκείνη, ἐκεῖνο
ὅδε, ἥδε, τόδε (= αυτός εδώ, αυτός δα, ο εξής)τοιόσδε, τοιάδε, τοιόνδε ή τοιοῦτος, τοιαύτη, τοιοῦτο(ν) (= τέτοιος)τοσόσδε, τοσήδε, τοσόνδε ή τοσοῦτος, τοσαύτη, τοσοῦτο(ν)
τηλικόσδε, τηλικήδε, τηλικόνδε ή τηλικοῦτος, τηλικαύτη, τηλικοῦτο(ν) 
(= τόσο μεγάλος)
οτος, ατη, τοτο
Ενικός αριθμός


αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
Ονομαστική οτος ατη τοτο
Γενική τούτου ταύτης τούτου
Δοτική τούτ ταύτ τούτ
Αιτιατική τοτον ταύτην τοτο
Κλητική οτος ατη
-
Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική οτοι αται τατα
Γενική τούτων τούτων τούτων
Δοτική τούτοις ταύταις τούτοις
Αιτιατική τούτους ταύτας τατα
Κλητική
-
-
-