Ευριπίδη, Ελένη (412 π.Χ.) ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1η Σκηνή (1-82): Μονόλογος Ελένης

Ευριπίδη, Ελένη (412 π.Χ.)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

1^η Σκηνή (1-82): Μονόλογος Ελένης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

-        Ο τόπος και οι άνθρωποι

-         Η ταυτότητα της ηρωίδας

-        Τα βάσανα της Ελένης στο παρελθόν

-        Τα βάσανα της Ελένης στο παρόν

Η προϊστορία της Ελένης

-        Η καταγωγή της Ελένης (κόρη του Δία και της Λήδας)

-        Ο ρόλος των θεών στη μοίρα της (η Ήρα οργίζεται με την εκλογή του Πάρη, οπότε στην Τροία στέλνει το είδωλο της Ελένης και όχι την ίδια)

Ι. ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ – ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ 

Σκηνοθετικοί και σκηνογραφικοί δείκτες (στοιχεία όψης)

-        τόπος: η Αίγυπτος

-        τάφος Πρωτέα

-        η Ελένη φτάνει ικέτισσα στον τάφο

-        πληροφορίες για το  κάστρο

Τι έβλεπε ο αρχαίος θεατής; Γιατί; (έλλειψη τεχνικών μέσων)

-        ο λόγος σήμερα λειτουργεί σαν υπόδειξη στον σκηνοθέτη

-        ο λόγος τότε λειτουργούσε σαν σαν διεγερτικό στη φαντασία των θεατών που συμπλήρωνε τα κενά λόγω έλλειψης τεχνικών μέσων

Πώς θα μπορούσε να είναι μια σύγχρονη σκηνοθεσία;

-        ρεαλιστική σκηνοθεσία ή σκηνικό (πχ μια μεγάλη ζωγραφιά με τον ποταμό Νείλο)

-        συμβολική ή αφαιρετική σκηνοθεσία ή σκηνικό (πχ μπουκαλάκια με νερό που συμβολίζουν τον Νείλο)

ΙΙ. ΙΔΕΕΣ

Σκεπτικισμός του Ευριπίδη: προτιμά τις ορθολογικές ερμηνείες των φαινομένων (στοιχεία διάνοιας)

-        για τις πλημμύρες του Νείλου (=φυσική, λογική εξήγηση)

-        η λέξη «φήμη» (στ. 20) εκφράζει αμφισβήτηση

Αμφισβήτηση των θεών

- αιτία του πολέμου όχι η Ελένη αλλά τα πάθη των θεών (οργή της Ήρας)

               Þ Ευριπίδης: ονομάζεται από σκηνής φιλόσοφος. Είναι ρεαλιστής, αμφισβητίας, επηρεάζεται από τις ιδέες των Σοφιστών

Η αντίθεση φαίνεσθαι / είναι

-        το θέμα της ομορφιάς: φαίνεται κάτι καλό που φέρνει δυστυχία στην ηρωίδα (βλ. σ. 37 το παραμύθι της Χιονάτης)

-        το όνομα / το σώμα: η Ελένη και ο Αχιλλέας νιώθουν ενοχή διότι το όνομά τους έχει χρησιμοποιηθεί παρόλο που οι ίδιοι (το σώμα τους) δεν ευθύνονται (βλ. απόσπασμα για τον Αχιλλέα σ. 31)

ΙΙΙ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ (στοιχεία ήθους)

·       Το ήθος της ηρωίδας (η γνώμη των Ελλήνων για την Ελένη που ακολουθεί την εικόνα της Ελένης της παράδοσης διαφέρει από το ήθος της Ελένης σύμφωνα με τον Ευριπίδη)

η Ελένη του Ευριπίδη

- συζυγική πίστη

- ηθικός κώδικας τιμής

- ομοιότητα Ελένης - Πηνελόπης (πιστή σύζυγος/ μνηστήρες την πιέζουν/ καθυστερεί το γάμο)

               η Ελένη της παράδοσης (και η γνώμη των Ελλήνων για την Ελένη)

               - άπιστη σύζυγος

               - αιτία του πολέμου και του θανάτου πολλών ανδρών

·       Η τραγικότητα της ηρωίδας  = προκαλεί στους θεατές έλεο και φόβο

*περιπέτειες της Ελένης στο παρελθόν:

- οργή της Ήρας για την εκλογή του Πάρη = ο Πάρης μεταφέρει το είδωλο της Ελένης στην Τροία

- πόλεμος Ελλήνων-Τρώων εξαιτίας της Ελένης

- μεταφορά της Ελένης στην Αίγυπτο από τον Ερμή μέσα σε μια νεφέλη

* προβλήματα της Ελένης στο παρόν

- το κακό όνομα της Ελένης και το μίσος για αυτήν ανάμεσα στους Έλληνες (τη θεωρούν αιτία του πολέμου/ αιτία του θανάτου πολλών ανδρών/ άπιστη σύζυγο)

- ο Θεοκλύμενος την πιέζει για να την παντρευτεί

IV. ΘΕΑΤΕΣ

Πώς ο αντιθεατρικός μονόλογος της Ελένης μπορεί να γίνει πιο θεατρικός και να αποκτήσει ενδιαφέρον για τον θεατή;

-        με κινήσεις του προσώπου & με χειρονομίες και κινήσεις του σώματος (πχ έντονος βηματισμός)

-        με τον τόνο και τον χρωματισμό της φωνής

-        με κατάλληλη μουσική

-        με κατάλληλο φωτισμό, ταιριαστά κουστούμια και σκηνικά

-        με σκηνοθετικά ευρήματα (μπορεί να υπάρχει δράση σε δεύτερο πλάνο που να παριστάνει γεγονότα του παρελθόντος)

Σε ποια σημεία ο θεατής νιώθει πιο έντονα συναισθήματα για την Ελένη;