ΠΡΑΚΤΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ

 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ

Α. Συνημμένες και απόλυτες μετοχές:

1. Συνημμένες λέγονται οι μετοχές (=Μ) που το υποκείμενό τους (=Υ) αποτελεί κύριο όρο της πρότασης, δηλαδή υποκείμενο, αντικείμενο (=Α) του ρήματος (=Ρ) ή κατηγορούμενο της πρότασης. Παραδείγματα:

ἔπεμψε Θεόπομπον εἰς Λακεδαίμονα ἀπαγγελοῦντα τὰ γεγονότα (έστειλε τον Θεόπομπο στη Λακεδαίμονα, για να αναγγείλει τα γεγονότα). Ρ= ἔπεμψε ΑΡ =  Θεόπομπον, Μ= ἀπαγγελοῦντα, ΥΜ = Θεόπομπον. Εδώ το Α του Ρ είναι ταυτόχρονα και Υ της Μ.

Κῦρος ἀνέβη τὸ ὄρος ἀσθμαίνων (O Κύρος ανέβηκε το βουνό λαχανιάζοντας). Ρ= ἀνέβη ΥΡ= Κῦρος Μ= ἀσθμαίνων ΥΜ = Κῦρος. Εδώ το Υ του Ρ είναι και Υ της Μ.

2. Απόλυτες λέγονται οι Μ των οποίων το Υ δεν αποτελεί κύριο όρο της πρότασης. Τις βρίσκουμε συνήθως στη γενική πτώση και το Υ τους είναι επίσης σε γενική. Παράδειγμα: Κρέοντος βασιλεύοντος συμφορὰ κατέσχε Θήβας (όταν ήταν βασιλιάς ο Κρέοντας, μια συμφορά συνέβη στη Θήβα). Ρ= κατέσχε ΥΡ = συμφορὰ ΑΡ= Θήβας Μ = βασιλεύοντος ΥΜ = Κρέοντος.

Προσοχή: δεν είναι όλες οι μετοχές σε γενική απόλυτες, αλλά μόνον όσες δεν έχουν ως Υ κύριο όρο της πρότασης. Αν μια μετοχή σε γενική έχει ως Υ κύριο όρο της πρότασης, τότε είναι συνημμένη. Παράδειγμα: οἱ θεοὶ οὐκ ἀμελοῦσι τῶν ἀνθρώπων ἀσεβούντων (οι θεοί δεν ξεχνούν τους ανθρώπους που ασεβούν). Ρ = ἀμελοῦσι ΑΡ = τῶν ἀνθρώπων Μ= ἀσεβούντων ΥΜ = τῶν ἀνθρώπων. Εδώ το Υ της μετοχής και το Α του ρήματος είναι το ίδιο, μολονότι η μετοχή είναι σε γενική.

Β. Είδη των μετοχών ως προς τη συντακτική τους χρήση:

1. Επιθετικές μετοχές: Λειτουργούν ως επιθετικοί προσδιορισμοί. Τις αναγνωρίζουμε α) από το γεγονός ότι συνοδεύονται συνήθως από το άρθρο β) από το γεγονός ότι μεταφράζονται με το «που» ή το «οποίος, -α, -ο». Όταν η επιθετική μετοχή έχει άρθρο, τότε ως υποκείμενό της θεωρούμε το ίδιο το άρθρο.

2. Κατηγορηματικές μετοχές: Λειτουργούν ως κατηγορούμενα ή κατηγορηματικοί προσδιορισμοί. Δεν έχουν άρθρο. Μεταφράζονται με το «ότι» ή το «να».

3. Επιρρηματικές μετοχές: Λειτουργούν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί. Διακρίνονται σε

            3.1 τελικές (μεταφράζονται με το «για να») και δηλώνουν σκοπό.

            3.2 χρονικές (μεταφράζονται με χρονικό σύνδεσμο –λ.χ. με το «όταν», το «αφού»).

            3.3 αιτιολογικές [μεταφράζονται με το «γιατί», «επειδή», (αιτιολογικό) «αφού» κ.τ.λ.] και δηλώνουν αιτία.

            3.4 εναντιωματικές (μεταφράζονται με το «αν και», «μολονότι») και δηλώνουν εναντίωση.

            3.5. παραχωρητικές (μεταφράζονται με το «ακόμη κι αν», «κι αν ακόμη») και δηλώνουν παραχώρηση.

            3.6 υποθετικές (μεταφράζονται με το «αν»).

            3.7 τροπικές (μεταφράζονται με τη νεοελληνική τροπική μετοχή σε –οντας, -ώντας. –λ.χ. παίζοντας, πεινώντας).

ΑΣΚΗΣΗ:

Να αναγνωρίσετε το είδος των μετοχών ανάλογα με τη χρήση τους και να βρείτε αν είναι συνημμένες ή απόλυτες:

1)    οἱ Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο ὡς πολεμήσοντες (οι Αθηναίοι ετοιμάζονταν για να πολεμήσουν)

2)    τοὺς φίλους εὐργετοῦντες καὶ τοὺς ἐχθροὺς δυνήσεσθε κολάζειν ( αν ευεργετείτε τους φίλους σας, θα μπορέσετε να τιμωρείτε και τους εχθρούς σας)

3)    τοῦδε εἵνεκεν ἀνεβίβασε [τὸν Κροῖσον] ἐπὶ τὴν πυρήν, βουλόμενος εἰδέναι εἴ τις μιν δαιμόνων ῥύσεται (γι΄ αυτό ακριβώς ανέβασε τον Κροίσο στην πυρά, επειδή ήθελε να δει αν κάποιος από τους θεούς θα τον γλύτωνε).

4)    θανῇ γὰρ οὐ θανοῦσα σὺν νεκρῷ (θα μοιραστείς, μολονότι δεν πέθανες, τον θάνατο με το νεκρό παδί).

5)    ἀκροασάμενοι τῆς ἀπολογίας τότε ἤδη ψηφίζεσθε (αφού ακούσετε την απολογία, τότε ψηφίστε).

6)    Μιλτιάδης ἀπέπλεε ὁπίσω χρήματα Ἄθηναίοισι φέρων (Ο Μιλτιάδης γύρισε πίσω με το στόλο του φέρνοντας χρήματα στους Αθηναίους)

7)    ἐπολέμει τοῖς Θρᾳξὶ τοῖς ὑπὲρ Ἑλλήσποντον οἰκοῦσι  (πολεμούσε εναντίον των Θρακών, οι οποίοι κατοικούν πάνω από τον Ελλήσποντο).

8)    ναυμαχίας δὲ πρὸς σελήνην γενομένης, τέτταρας τριήρεις λαμβάνει ὁ Γοργώπας (όταν έγινε η ναυμαχία υπό το σεληνόφως ο Γοργώπας κυρίεψε τέσσερεις τριήρεις)

9)    ὁ πρεσβύτερος [παῖς] παρὼν ἐτύγχανεν (ο μεγαλύτερος γιος του έτυχε να είναι εκεί).